Mobbing

Mobbing literatüre yeni giren bir kavram olduğu için, Türkçe karşılığı konusunda da henüz bir netlik bulunmamakta ve bir terminoloji sorunu yaşanmaktadır.  Türkçe karşılık olarak “işyerinde psikolojik taciz”, “işyerinde psikolojik-terör”, “işyerinde psikolojik-şiddet”, “işyerinde duygusal taciz”, “işyerinde moral taciz”, “işyerinde manevi taciz”, “duygusal şiddet”, “işyerinde zorbalık”, “yıldırma” ve “işyerinde yıldırmaya yönelik psikolojik saldırı” sözcüklerini kullanmaktadır.

Mobbing genellikle kötü muamele ile aynı anlamda kullanılsa da kötü muamele her zaman ortaya çıkmamaktadır. Kötü muamelenin işyerinde mobbing olarak tanımlanabilmesi için sürekli ve en az altı ay boyunca devam etmesi gerekir.

Mobbingin Nedenleri

Mobbing kapsamındaki olumsuz davranışların listesi çok geniştir. Mobbingin işyerlerinde ortaya çıkma nedenleri üzerine yapılan araştırmalar, yanlış personel seçimi ve işe alımı, dönemsel çalışan istihdamı, işyerindeki bazı mevkilerin elde edilebilmesi için yaşanan rekabet gibi nedenleri ortaya çıkarmıştır. Ancak sadece bu nedenlerin mobbinge yol açtığını söylemek mümkün değildir. Bazı bireysel ve kurumsal nedenler de mobbing sebebidir.

Bireysel Nedenler

• Birisini bir grup kuralını kabul etmeye zorlamak,
• Düşmanlıktan hoşlanmak,
• Can sıkıntısı içinde zevk arayışı,
• Önyargıları pekiştirmek
  bireysel olarak mobbinge başvurma nedenidir.

Kurumsal Nedenler

• İşyeri içinde istenmeyen bir kişiden kurtulmak istendiğinde,
• İşyeri içinde istenen değişime ayak uyduramayanlar olduğunda,
• Çalışanların güncel bilgi ve teknolojideki değişikliklere ayak uyduramaması durumunda,
• Küçültme politikası nedeniyle istihdamın daraltılması istendiğinde,
• İşgücünün genç çalışanlardan oluşturulması istendiğinde,
• Çalışanların, kurumun yeni amaçlarını benimsemediklerinde,
• Herhangi bir konuda kurumun başarısının arttırılması istendiğinde,
• İşyerinin yönetim kademelerinde radikal değişiklikler olduğunda,
• Yönetimin işyeri içindeki alt gruplar arasında yaşanan güç çekişmelerinde gruplardan birinin yanında tavır takındığında,
• Kurumun maliyet bazlı düşünerek daha maliyetli olan eski personel yerine daha az maliyetli yeni personel ile değiştirmek istemesi durumunda
  kurumlar mobbinge başvurabilir.

Mobbingle Mücadele ve Sonuçları

Mobbingle mücadele bireysel ve işyerine ait kurumsal olarak sınıflandırılmaktadır.

Mobbingin Bireye İlişkin Sonuçları

Mobbing mağdurun kişiliğinin yanında sağlığına, ailesi ve arkadaşları ile olan ilişkisine ya da bunların hepsine birden zarar verir. Mobbinge uğrayan mağdurların yaşayabileceği olası psikolojik rahatsızlıklar ve bazı sonuçlar aşağıda belirtilmiştir.

• Uyku düzensizliği,
• Gerginlik ve öfke,
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Kaygı ve depresyon,
• Panik ataklar,
• Kendini suçlama,
• Sosyal olarak geri çekilme,
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Aşırı yemek yeme,
• Bireysel hatalar ve iş kazaları.

Mobbingin İşyerine İlişkin Sonuçları

Mobbingin, birey üzerinde olduğu kadar işyeri üzerinde de tahrip edici sonuçları vardır. Bunlar ekonomik zararlar olabileceği gibi sosyal zararlar da olabilir. Mobbingin işyerine ilişkin sonuçları aşağıdaki gibidir;

• Çalışanlarda verimliliğin düşmesi,
• Ekip içinde uyumun bozulması,
• İşten soğuma,
• Devamsızlık,
• İşten ayrılma,
• İşyerine bağlılık ve motivasyonun azalması,
• İşyerine karşı güven, saygı ve sevgi azalması.

Mobbingin Aileye İlişkin Sonuçları

İşyerinde yaşanan mobbingin mağdurun özel yaşamına yansıması, aile yaşantısında bazı olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Bu sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Karı-koca ilişkilerinin bozulması,
• Ebeveyn-çocuk ilişkilerinin olumsuz etkilenmesi,
• Aile üzerinde oluşan baskı sonucu ayrılıklar ve boşanmalar.

Mobbingin Topluma İlişkin Sonuçları

Mutsuz bireyler ve ailelerin yer aldığı, çalışma barışının olmadığı bir iş yaşamı mobbingin ortaya çıkardığı büyük bir toplumsal problem olarak düşünülebilir. Mobbingin topluma ilişkin sonuçları aşağıdaki gibidir;

• Mutsuz bireyler,
• Sağlık harcamaları nedeniyle hem işverene hem de devlete gelen mali yük,
• Kamu yardım programlarına talebin artması,
• Emeklilik taleplerinin artması.

Mobbingin Önlenmesine Yönelik Öneriler

Bireysel Mücadele

Yaşanılan sürecin işyerinde mobbing olduğu yönünde kanaate varılırsa kişi aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmelidir;

• Kişi, öncelikle içinde bulunduğu durumu sağlıklı bir şekilde değerlendirmelidir.
• Özgüvenini geliştirmeli, gerekirse yardım alarak ve kendini ortamdan uzaklaştırmamalıdır.
• Kişi, öncelikle çatışmadan kaçınmalı ve sakin olmaya gayret etmelidir.
• Mobbing üst yönetim tarafından gerçekleştirilmiyorsa konuyu üst yönetime uygun bir dille iletmelidir.
• Mobbinge uğradığını kanıtlayacak yazışma, not, mesaj, e-posta vb. belgeleri saklamalıdır.
• Üyesi olduğu sendikadan destek talep etmelidir.
• İhtiyaç duyduğunda tıbbi ve hukuki destek almalıdır.
• Mobbinge uğrayan çalışan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 hattını arayarak işverenini şikâyet edebilir.
• İşyerinde mobbinge maruz kalan kişi sorunu işyerinde çözemediği takdirde konuyu yargıya taşımalıdır.

Kurumsal Mücadele

• İşyerleri, işyerinde mobbing unsurlarının ortaya çıkması halinde, konu hakkında bilgi sahibi olmalı ve kurumsal yapılarını bu tür uygulamalara karşı koruma altına almalıdır. Bu sayede marka değerleri ve itibarları zarara uğramamış olur.
• İşyerleri işyerinde psikolojik taciz politikaları geliştirmelidir.
• İşyerlerinde mobbing konusunda broşürler dağıtılmalı, çalışanlara yönelik eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılmalıdır.
• İşyerlerinde mobbing şikâyetleri dikkate alınmalı ve adil çözüm yolları geliştirilmelidir.
• İşyerlerinde mobbingi önlemek için alınacak tedbirlerde, bu yöndeki iddiaların araştırılması ve soruşturulmasında “gizliliğin korunmasına” özel hassasiyet gösterilmelidir